Voor het behoud van de zwarte neushoorn en Afrikaanse wilde hond in het Mkomazi National Park hebben veel mensen zich ingezet. Een aantal van hen stellen we aan je voor.
De Brit Tony Fitzjohn (overleden op 23 mei 2022) zwaaide in opdracht van de Tanzaniaanse regering de scepter over het Mkomazi National Park. Als field director zette Tony zich meer dan 30 jaar in voor het behoud van onder meer de zwarte neushoorn en de Afrikaanse wilde hond in Mkomazi. Samen met zijn leermeester en grote voorbeeld George Adamson maakte hij zich in de jaren zeventig en tachtig vooral sterk voor de bescherming van katachtigen in Kenia, zoals de leeuw en de luipaard. Sinds de dood van Adamson in 1989 werkte Tony in het Mkomazi National Park. Tony’s bijzondere levensverhaal is te lezen in de autobiografie Wilde haren.
Avonturenroman
Die autobiografie laat zich lezen als een ouderwetse avonturenroman. Op de leeftijd van 22 jaar gaf Tony zijn zoveelste baantje in Engeland op en liftte naar Kenia. Het enige wat hij wist was dat hij met dieren wilde werken. In Kenia ontmoette hij George Adamson, een van de eerste natuurbeschermers, en ging bij hem werken. Samen brachten ze bijna achttien jaar door en zetten ze bijna dertig leeuwen en tien luipaarden terug in de natuur. In 1989 werd George vermoord; vanaf dat moment werkte Tony alleen aan Adamsons levenswerk. Tony’s levensverhaal verklaart waarom we ons als Suzuki Rhino Stichting ook om de toekomst van Kora zijn gaan bekommeren. Zoals hij het levenswerk van George Adamson voortzette in Mkomazi, doen Lucy en haar gezin dat nu op hun beurt in Kora.
Mkomazi National Park
In de jaren tachtig vroeg de Tanzaniaanse regering Tony te assisteren bij een project om het Mkomazi Game Reserve er weer bovenop te helpen. Het gebied ter grootte van zo’n 3.300 vierkante kilometer in het noorden van Tanzania, was er eind jaren tachtig erg slecht aan toe. De populatie van zwarte neushoorns was als gevolg van intensieve stroperij volledig uitgeroeid; overbegrazing, opzettelijke branden en illegale jachtpartijen hadden ook hun tol geëist. Net op tijd wees Tanzania Mkomazi aan als National Priority Project. Vanaf dat moment houdt Tony zich bezig met het herstellen van de natuurlijke habitat en de herintroductie van bedreigde diersoorten in Mkomazi: in het bijzonder de neushoorn en de Afrikaanse wilde hond.
Helaas is Tony kort na de overdracht van zijn geliefde Mkomazi na een pijnlijk ziekbed op 76-jarige leeftijd overleden aan een hersentumor.
Tony ontmoette Lucy Mellotte voor het eerst in 1989 toen zij het Kora wildpark in Kenia bezocht. In 1993 werden zij verliefd en verliet Lucy Engeland om met Tony mee te gaan naar Tanzania. Tony en Lucy trouwden in 1997 en hebben vier kinderen: Alexander ‘Mukka’, Jemima en de tweeling Imogen en Tilly. Lucy verzorgt de administratie, onderhoudt het contact met de buitenwereld en is intensief betrokken bij diverse programma’s en projecten. Lucy en Mukka zetten nu het werk van Tony voort in Kora (Kenya).
Alles met een motor en wielen krijgt Fred Ayo weer aan de praat. De workshop van Mkomazi is het kloppende hart van het nationaal park. Met zijn team monteurs zorgde ‘Freddy’ ervoor dat het wagenpark en het vliegtuig van het park te allen tijde inzetbaar waren. Zonder deze voertuigen staan alle activiteiten in het 3.300 vierkante kilometer grote park letterlijk stil. Mobiliteit is een eerste vereiste bij het succesvol runnen van een nationaal park. Het auto’s en het vliegtuig worden gebruikt om te patrouilleren, voor de bevoorrading en het verplaatsen van medewerkers en materieel. Fred is na de overdracht gestopt en heeft nu zijn eigen bedrijf in de buurt van Arusha. Regelmatig is hij te vinden in Kora waar hij Lucy en Mukka helpt met het onderhoud en de reparatie van equipment in Kora.
Operations manager Elisaria Nnko was meer dan twintig jaar Tony’s steun en toeverlaat in Mkomazi. Vanwege zijn persoonlijkheid en staat van dienst geniet Elisaria, tot op het hoogste niveau, veel aanzien in Oost-Afrika. Als operations manager had hij de dagelijkse leiding over de medewerkers van het nationaal park. Voor de veiligheid van de dieren is het van levensbelang dat de medewerkers 100% betrouwbaar zijn. Tot het takenpakket van Elisaria behoode onder meer het personeelsbeleid en dat was bij hem in goede handen. na de overdracht heeft hij de managementtaak overgedragen aan TANAPA en ook hij is nu regelmatig te vinden in Kora.
Emmanuel Metemi Nnko is een deskundige tracker en teamleider in het neushoornreservaat van Mkomazi. Hij en zijn collega’s zijn door Tony en Elisaria opgeleid en zijn verantwoordelijk voor de dagelijkse activiteiten in het reservaat. Net als Evans is ook Emmanuel een rustige en moedige man. Het team trackers is ontzettend betrouwbaar en bekwaam en is naast de dagelijkse zorg voor de neushoorns ook verantwoordelijk voor de herintroductie van de neushoorns in het wild. Ook tracken ze neushoorns die door de dierenarts met een narcosepijltje zijn beschoten en werken ze samen met dierenartsen aan de behandeling als de neushoorns eenmaal onder narcose zijn. Het team is de hele dag en vaak ook ’s nachts te voet op pad om de neushoorns van Mkomazi te tracken en te monitoren. Hiervoor is grondige kennis over de neushoorns nodig: over onder meer hun territoria, hun sociale interacties en hun gezondheid. Het team wordt ook regelmatig opgeroepen naar andere gebieden te komen, om neushoorns die niemand anders kan vinden te lokaliseren. Ze hebben zelfs neushoorns gevonden waarvan niemand wist dat ze in de Serengeti leefden!
In 1996 sloot Evans Goodluck Kaaya zich aan bij het Mkomazi-project. Toen de eerste neushoorns in 1997 arriveerden, kreeg hij de taak om ze te tracken. Evans werd senior tracker en heeft in de afgelopen jaren buitengewone vaardigheden ontwikkeld die van pas komen in de bush. Jarenlang woonde hij ook in de opvang voor de neushoorns, waardoor hij waarschijnlijk nu een van de beste neushoorntrackers van Tanzania is. Evans is een zachtaardige, rustige en moedige man: eigenschappen die van onschatbare waarde zijn bij het werken met zwarte neushoorns. Het feit dat er de afgelopen decennia in Mkomazi geen enkele neushoorn is gestroopt, en dat er zelfs geen poging tot is gedaan, onderstreept het buitengewone harde werk en de loyaliteit van Evans en zijn team. Evans is ooit trouwens nog ernstig gewond geraakt door een neushoorn. Hij kwam een keer te voet een hoek om, wat neushoorn Charlie en haar toen pasgeboren kalf deed schrikken. Charlie rende langs hem heen en sloeg met haar kop, waardoor zij met haar hoorn de borstkas en long van Evans doorboorde. Het lukte Evans terug te lopen naar het kamp, waarna hij per vliegtuig naar het ziekenhuis is gebracht voor behandeling en herstel.
Isaya kwam begin jaren 90 bij het project als onderdeel van een wegenbouwteam. Hij werkte een jaar met het team dat de weg aanlegde die de berg opgaat midden in het neushoornreservaat. Vervolgens kwam hij in het basiskamp te werken en was hij zeer betrouwbaar wat betreft alle taken die hij kreeg toebedeeld. Hij begon alle systemen (roosters, werkplaatsroosters, radiocommunicatie en de uitgifte van brandstof en reserveonderdelen) al snel beter te begrijpen. Na verloop van tijd werd Isaya de manager van het basiskamp en beheerde hij dagelijks alle besturingssystemen. Een rustige en zachtaardige man. Bovendien iemand die heel veel inspanningen heeft geleverd en altijd hard gewerkt heeft. Isaya werkte nauw samen met Tony en maakte een betrouwbaar, verantwoordelijk en belangrijk deel uit van de hele structuur rond Mkomazi.
Semu Pallangyo werkte bij Mkomazi vanaf het begin in 1989 tot aan 2017. Ook hij begon als een collega die wegen en sporen aangelegde en groeide uit tot een belangrijk lid van het team. 20 jaar lang was Semu de manager van het neushoornreservaat, te danken aan zijn toewijding en al het werk dat hij onvermoeibaar verzet heeft. Hij stond aan het begin van de oprichting van het reservaat, woonde er en was dag en nacht bezig met het controleren van de systemen, de neushoorns en het personeel. Semu speelde ook een grote rol bij de verhuizingen van de neushoorns, zorgde voor ze in hun verblijf en begeleidde ze ook bij de herintroductie in het wild. Semu had de grote eer om de Engelse koningin Elizabeth te ontmoeten, toen zij een tentoonstelling in het Britse Chester Zoo officieel opende.
In 1989 sloot Sangito Lema zich aan bij het Mkomazi-project. Eerst hielp hij met het aanleggen van de wegen, sporen en een landingsbaan, in 1995 werd hij ‘senior keeper’ voor het fokprogramma met de Afrikaanse wilde hond dat toen van start ging. Sangito is een zeer rustige man met een zacht karakter en een enorm arbeidsethos. De ideale persoon om te werken met een gecompliceerde diersoort als de Afrikaanse wilde hond, waar hij inmiddels met meer dan 25 jaar ervaring meer kennis over heeft dan menig andere specialist. De dagelijkse routine van het fokprogramma is zwaar en kan meedogenloos zijn, maar Sangito en zijn mede-keeper Mshamba vervullen alle taken vanaf het begin plichtsgetrouw. Sangito woonde midden tussen de zeven verblijven van de Afrikaanse wilde honden, dus hij was altijd dicht bij ze. Hij kijkt en luistert naar de honden en zorgt voor ze. Niets is Sangito te veel. Hij richt zich op veel verschillende zaken en speelde een onmisbare rol bij het fokken, verzorgen en herintroduceren van meer dan 200 Afrikaanse wilde honden in het wild. Ook hielp hij bij de weesolifanten, een moeilijke en soms ontmoedigende taak die langdurige inzet vereist. Dankzij zijn standvastigheid en loyaliteit speelde Sangito een grote rol in de rehabilitatie van Mkomazi tot de status van nationaal park.
