Neushoorn stroperij

De stroperij van neushoorns wordt gedreven door de vraag naar neushoornhoorn in Aziatische landen, met name China en Vietnam.

Neushoornhoorn wordt gebruikt in de traditionele Chinese geneeskunde, maar wordt steeds vaker gebruikt als statussymbool om succes en rijkdom te tonen. Stroperij is een bedreiging in alle landen met neushoornleefgebieden, maar aangezien Zuid-Afrika de thuisbasis is van de meerderheid van de neushoorns ter wereld, is dat land een zwaar doelwit. Meer dan ooit moeten veldprogramma’s zwaar investeren in activiteiten tegen stroperij.

Stropers worden nu door internationale criminele bendes voorzien van geavanceerde apparatuur om neushoorns op te sporen en te doden. Vaak wordt een verdovingsgeweer gebruikt om de neushoorn neer te halen, voordat zijn hoorn wordt afgehakt, waardoor de neushoorn wakker wordt en zeer pijnlijk en langzaam doodbloedt. Stropers zijn vaak zelf gewapend, waardoor ze erg gevaarlijk zijn voor de anti-stroperijteams, die hun leven op het spel zetten om neushoorns te beschermen.

De huidige schaarste aan neushoorns en de overeenkomstige onregelmatige beschikbaarheid van neushoornhoorn drijft de prijs van hoorn alleen maar hoger en hoger op, waardoor de druk op de afnemende neushoornpopulaties toeneemt. Voor mensen van wie het jaarinkomen vaak ver onder het bestaansminimum ligt, is de kans om hun leven te veranderen door een dier te doden dat ze niet waarderen overweldigend. Bekijk hier de laatste stroperijstatistieken.

Wat is neushoornhoorn?

De hoorns van neushoorns zijn qua structuur vergelijkbaar met de hoeven van paarden, de snavels van schildpadden en kaketoes. Ze bestaan uit keratine – in neushoornhoorn is het chemisch complex en bevat het grote hoeveelheden zwavelhoudende aminozuren, met name cysteïne, maar ook tyrosine, histidine, lysine en arginine, en de zouten calciumcarbonaat en calciumfosfaat.

Traditionele Chinese geneeskunde

Volgens traditionele Chinese teksten, zoals Li Shih-chen’s medische tekst uit 1597 “Pen Ts’ ao Kang Mu”, wordt neushoornhoorn al meer dan tweeduizend jaar in de Chinese geneeskunde gebruikt om koorts, reuma, jicht en andere aandoeningen te behandelen. Het stelt ook dat de hoorn slangenbeten, hallucinaties, tyfus, hoofdpijn, karbonkels, braken, voedselvergiftiging en “duivelsbezit” kan genezen. Hoewel algemeen wordt aangenomen dat het wordt voorgeschreven als afrodisiacum, is dit niet het geval.

Bij gebruik wordt de hoorn vermalen tot poeder voordat het wordt opgelost in kokend water en geconsumeerd.

Zoals Richard Ellis, auteur van “Tiger bone and rhino horn” in 2005 schreef voor het EAZA Rhino Campaign’s Info Pack: “Het is niet duidelijk of neushoornhoorn enig medicinaal doel dient, maar het getuigt van de kracht van traditie dat miljoenen mensen dat wél geloven. Natuurlijk, als mensen willen geloven in gebed, acupunctuur of voodoo als remedie voor wat hen scheelt, is er geen reden waarom ze dat niet zouden doen, maar als dieren worden gedood om verdovende middelen te verschaffen waarvan is aangetoond dat ze niet werken, dan er is een zeer goede reden om het gebruik van neushoornhoorn aan banden te leggen. Er zijn vijf soorten neushoorns en – met uitzondering van één ondersoort, de Afrikaanse witte neushoorn – worden die allemaal met uitsterven bedreigd vanwege stroperij om hun hoorns. Neushoorns, zoals we ze kennen, bestaan al miljoenen jaren, maar ‘dr. H. Sapiens’ heeft een hachelijke situatie gecreëerd waarvan ze misschien nooit meer herstellen. Het is hartverscheurend om te beseffen dat de neushoorns wereldwijd worden uitgeroeid in naam van geneeskunde die waarschijnlijk niet werkt.”

Afrodisiacum

Er is een overtuiging in westerse landen dat neushoornhoorn wordt gebruikt als afrodisiacum en seksuele stimulans. Maar dit is niet correct en lijkt verkeerd te zijn begrepen of geïnterpreteerd door westerse media. Onderzoek heeft echter aangetoond dat ook mensen in Vietnam dit gerucht beginnen te geloven, aangezien ze het om nieuwe redenen consumeren.

Zelfs zonder lustopwekkende eigenschappen is neushoornhoorn echter een van de steunpilaren van traditionele Chinese geneeskunde en het verzamelen van neushoornhoorn is verantwoordelijk voor de dood van tienduizenden neushoorns over de hele wereld.

Vergis je niet: die mensen die neushoornhoorn gebruiken om medische aandoeningen te genezen, geloven echt dat het werkt. Dat is wat de vraag opdrijft, waardoor de stropers gedijen. Zoals Ann en Steve Toon in 2002 opmerkten: “Voor beoefenaars van de traditionele Aziatische geneeskunde wordt neushoornhoorn niet gezien als een lichtzinnig liefdesdrankje, maar als een onvervangbare farmaceutische noodzaak.”

Vietnam – nieuwe toepassingen voor neushoornhoorn

De vraag naar neushoornhoorn in Vietnam is recent sterk gestegen. Uit een onderzoek, uitgevoerd door TRAFFIC in 2013, bleek dat de motivatie voor consumenten om neushoornhoorn te kopen eerder het emotionele voordeel is dan het medicinale: het bevestigt hun sociale status onder hun leeftijdsgenoten. Imago en status zijn belangrijk voor deze consumenten, aangezien het over het algemeen hoogopgeleide en succesvolle mensen zijn met een sterk sociaal netwerk, maar zonder affiniteit met dieren in het wild. Neushoornhoorns worden soms alleen gekocht om aan anderen te worden geschonken – aan familieleden, collega’s of mensen in gezagsposities.

TRAFFIC identificeerde drie belangrijke consumentengroepen. Hun verslag lees je hier.