Grote eenhoornige neushoorn

Leuk weetje:

De grote eenhoornige neushoorn is een goede zwemmer en kan onder water duiken en eten.

Over de grote eenhoornige neushoorn

Wetenschappelijke naam: Rhinoceros unicornis, ‘uni’ betekent één en ‘cornis’ betekent hoorn in het Latijn.

Bedreigde diersoort

De grootste bedreiging voor de grote eenhoornige neushoorn is de mens en zijn aanwezigheid in zijn leefgebied. Eeuwenlang is op neushoorns gejaagd, als sport en voor hun hoorn. In het begin van de 19e eeuw was de grote eenhoornige neushoorn bijna uitgestorven. De overgebleven dieren kwamen alleen nog in beschermde reservaten voor, waar, onder toezicht van bepaalde organisaties, populaties momenteel worden gered voor uitsterven.

Met strikte bescherming door de Indiase en Nepalese natuurbeschermingsautoriteiten is het aantal grote eenhoornige neushoorns hersteld van minder dan tweehonderd in de vorige eeuw tot ongeveer vierduizend nu. De stroperij is echter nog steeds een groot probleem en het succes van de bescherming is onzeker zonder voortdurend grotere steun voor het natuurbehoud in India en Nepal.

Habitatvernietiging en -verlies vormen een verdere bedreiging voor de neushoornpopulatie. Omdat grote eenhoornige neushoorns in gebieden met zeer vruchtbare grond leven, gebruiken mensen hetzelfde land voor landbouw. Conflicten tussen mens en dier zijn onvermijdelijk en daardoor schadelijk voor de populatie van de grote eenhoornige neushoorn.

De Mughal-keizers van Zuid-Azië gebruikten als amusement de grote eenhoornige neushoorn in gevechten tegen olifanten. De neushoorns zouden vaak winnen. Gelukkig wordt deze vorm van ‘amusement’ niet meer beoefend of toegestaan.

Fysieke kenmerken

Grootte: de grote eenhoornige neushoorn is de op een na grootste van de neushoornsoorten, alleen de witte neushoorn is groter.

Gewicht: meestal tussen 1.800 en 2.700 kg.

Schofthoogte: de grote eenhoornige neushoorn is ongeveer 1,75-2 m lang en 3-3,8 m lang.

Huidskleur: de grote eenhoornige neushoorn heeft een asgrijze, onbehaarde huid met dikke plooien, zodat die uit pantserplaten lijkt te bestaan. Diverse prominente huidplooien beschermen de nek. De huid heeft een maximale dikte van 4 cm. Het onderhuidse vet is 2-5 cm dik en goed doorbloed; dit helpt bij de thermoregulatie, wat betekent dat het dier zijn eigen lichaamstemperatuur kan reguleren in wisselende weersomstandigheden. Tussen de plooien, rond de buik, de binnenkant van de benen en het gezicht is de huid vrij zacht en dun

De hoorn: de grote eenhoornige neushoorn heeft één hoorn, die gewoonlijk 20 tot 61 cm lang is en tot 3 kg weegt. De hoorn heeft dezelfde hoornstructuur als paardenhoeven en groeit weer aan als hij wordt afgebroken. De hoorn wordt niet gebruikt om te vechten, maar om voedsel te zoeken en naar wortels te wroeten.

Haar: uitsluitend op het puntje van de staart, rond de oren en wimpers te vinden.

Leefgebied en habitat

Leefgebied: de grote eenhoornige neushoorn komt voor in India en Nepal, vooral in de uitlopers van de Himalaya. In het verleden zwierven grote eenhoornige neushoorns vrij rond in de uiterwaarden en bossen langs de valleien van de rivieren Brahmaputra, Ganges en Indus.

Habitat: de grote eenhoornige neushoorn is semi-aquatisch en vestigt zich vaak in moerassen, bossen, rivieroevers en overal waar voedzame minerale likstenen voorkomen.

Sociaal gedrag en territorium

Sociaal gedrag: de grote eenhoornige neushoorn leeft meestal solitair, behalve vrouwtjes met kleine kalveren. Het mannetje heeft een losjes afgebakend territorium waar hij alleen woont en dat hij agressief verdedigt. Het territorium kan andere territoria overlappen en verandert afhankelijk van de beschikbaarheid van voedsel in relatie tot het seizoen. Vrouwtjes kunnen naar believen in en uit deze territoria gaan. Als in een gebied voldoende voedsel is, is het niet ongebruikelijk dat meerdere dieren dicht bij elkaar grazen.

Mannelijk territorium: de mannelijke grote eenhoornige neushoorn vecht gewelddadig om voorkeursgebieden. Dat een mannetje bij zo’n gevecht om het leven komt, is niet ongewoon; het gebeurt meestal een paar dagen later, vanwege de verwondingen die zijn opgelopen tijdens het gevecht.

Vrouwelijk territorium: het territorium van de vrouwelijke grote eenhoornige neushoorn overlapt met andere territoria en is ook afhankelijk van de beschikbare middelen in een bepaald gebied.

Geurmarkering: neushoornmesthopen, of ‘middens’, dienen als communicatiepunten en markeren territoriale grenzen. Vaak poepen meerdere dieren op dezelfde plek. Zo’n mesthoop kan wel vijf meter breed en een meter hoog worden. Na het poepen krabt de grote eenhoornige neushoorn met zijn achterpoten door de mest. Door te lopen ‘transporteert’ hij zijn geur over de paden en zet zo een geurspoor op, waarmee hij zijn territorium afbakent.

Voortplanting en geboorte

Seksuele volwassenheid: vrouwtjes kunnen worden bevrucht als ze 4 jaar oud zijn, en mannetjes zijn meestal geslachtsrijp als ze 9 jaar oud zijn. Er is geen vast broedseizoen en een vrouwtje laat een gat van ongeveer 3-4 jaar tussen de kalveren.

Draagtijd: tussen de 15 en 16 maanden. Als het vrouwtje klaar is om te kalven, zoekt ze een afgelegen, rustige plek om dat te doen.

Geboorte: bij de geboorte kan het kalf van de grote eenhoornige neushoorn wel 58-70 kg wegen. Het kalf blijft de eerste anderhalf jaar bij de moeder, waarna het wordt afgestoten.

Zogen van kalveren: een kalf drinkt gemiddeld 20-30 liter melk per dag en groeit met 1-2 kg per dag. Als het kalf 3-5 maanden oud is, begint het te knabbelen en zich te voeden met ruwvoer, maar het kan ook doorgaan met zogen tot het 20 maanden oud is. Jonge kalveren zijn in het wild ook kwetsbare prooien voor tijgers.

Andere interessante feiten

Voedsel: de grote eenhoornige neushoorn voedt zich met een grote verscheidenheid aan planten (183 soorten!) met een sterke variatie per seizoen: gras, fruit, bladeren en takken van bomen en struiken, onderwater- en drijvende waterplanten en landbouwgewassen. De grote eenhoornige neushoorn eet dagelijks gemiddeld 1 procent van zijn lichaamsgewicht en staat erom bekend ook te zwemmen voor zijn voedsel.

Modderpoelen: de plaatsen waar meerdere exemplaren elkaar ontmoeten, als een soort sociale bijeenkomst. Het bedekken van de huid met modder bevordert de thermoregulatie voorkomt oververhitting. Het verstikt ook de teken en parasieten die in het huidoppervlak zijn ingebed.

Tanden: hoewel zijn hoorn misschien niet zo lang is als die van andere soorten neushoorns, heeft de grote eenhoornige neushoorn wel zeer lange onderste snijtanden. Die gebruikt hij tijdens gevechten om zijn tegenstander diepe wonden toe te brengen. De tanden van een mannetje kunnen wel 8 cm lang worden.

Geluiden: twaalf veelgebruikte communicatiegeluiden zijn bekend van de grote eenhoornige neushoorn, waaronder snuiven, toeteren en brullen.

Bospaden: de grote eenhoornige neushoorn gebruikt meestal dezelfde paden, die hij markeert met een geurklier aan de onderkant van zijn voeten. Sporen van zijn urine en mest, die hij met zijn voeten kan verspreiden, fungeren ook als geurmarkeringen.

Levensverwachting: de grote eenhoornige neushoorn leeft gemiddeld 30-45 jaar in het wild, terwijl het oudste exemplaar in gevangenschap 40 jaar is geworden.

Zwemmen: de grote eenhoornige neushoorn is een zeer goede zwemmer en kan onder water duiken en eten, waarbij hij lijkt te genieten van de koele, natte elementen van de omliggende meren en rivierhabitats.

Zintuigen: de grote eenhoornige neushoorn heeft een goed reukvermogen en een heel goed gehoor, maar is nogal bijziend.

Loopsnelheid: de grote eenhoornige neushoorn kan hard lopen, met snelheden tot 40 km/uur en is ook zeer wendbaar, ondanks zijn omvang en grootte.

Onderscheidende kenmerken: afgezien van zijn unieke ‘bepantserde’ uiterlijk, heeft de grote eenhoornige neushoorn een bovenlip waarmee hij kan ‘grijpen’, vergelijkbaar met die van de zwarte neushoorn. De lip helpt bij het foerageren.

Status van de populatie: kwetsbaar, wat betekent dat dit waarschijnlijk een bedreigde diersoort wordt, tenzij de omstandigheden die nu het voortbestaan en de voortplanting bedreigen, verbeteren.